بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
مهدویت از دیدگاه حدیث ثقلین
حدیث ثقلین :
حدیث ثقلین یادگاری است از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و ایشان مردم را به دو حقیقت گرانبها سفارش کرده است :
1 - قران
2 - اهل بیت
حدیث ثقلین ، حدیثی معتبر و متفق علیه بین علما شیعه وسنی بوده و نقل آن بین شیعه و اهل سنت به حد تواتر رسیده است . این حدیث به گونه های مختلف و از افراد متعدد نقل شده و لذا بسیار ارزشمند می باشد .
قال رسول الله ص : إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَداً مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّي مُنْذِرٌ وَ عَلِيٌّ هَادٍ وَ الْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ .
مستدرك الوسائل ج 11ص 372
قال رسول الله ص : إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثِّقْلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ
وسائل الشیعه ج 27 ص 33
قال رسول الله صلى الله عليه وسلم انى تارك فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله حبل ممدود من السماء إلى الأرض وعترتي أهل بيتي وانهما لن يفترقا حتى يردا على الحوض
مسند احمد - الإمام احمد بن حنبل - ج 3 - ص 14
" کتاب الله و عترتی " نه " کتاب الله و سنتی " :
همه منابع شیعه و اهل سنت حدیث را به صورت " کتاب الله و عترتی " و یا " کتاب الله و اهل بیتی " نقل کرده اند ، به غیر از سه مورد که " کتاب الله و سنتی " ذکر شده است ، که آن سه نقل از نظر سند ، حتی در نزد اهل سنت ، ضعیف است .
در نقطه مقابل ، جمله " کتاب الله و عترتی " یا " کتاب الله و اهل بیتی "و یا " کتاب الله و عترتی اهل بیتی " فراوان نقل شده و جای هیچ شک وشبهه ای در صحت این حدیث نیست و مرحوم میر حامد حسین هندی در کتاب عبقات الانوار ، یک جلد مستقل را به دلالت حدیث ثقلین بر مسئله امامت منصوص و مصادر آن اختصاص داده است . این کتاب به فارسی هم ترجمه شده است .
در این احادیث ، رسول خدا مردم را به دو چیز گرانبها سفارش کرده است ، که اولین آن ا قران که کلام الله است و در آن بحثی نیست و همراه قران اهل بیت پیامبر مطرح شده است .
استمرار امامت و جدائی ناپذیری قران و امام معصوم در حدیث ثقلین :
ما سوال میکنیم که چرا رسول اکرم این دو ثقل را قرین هم قرار داده و فرموده : كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي ؟
چون اهل بیت یا عترت پیامبر ، ثقل و قرین قران اند و آنها بعد از رسول خدا مبین و مفسر قران می باشند .
باید متذکر شوم که تا زمانی که رسول خدا در حیات بودند ، شخص رسول الله در کنار کتاب الله بودند و خداوند هم فرموده است :
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَكُمْ ( محمد/33 )
پیامبر مفسر ومبین قران است و قران را برای مردم می خواندند و هر جا که مردم مشکلی و یا توضیحی نیاز داشتند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم مراجعه میکردند .در قران هم نقل شده که شان رسول خدا تبیین وتفسیر کتاب الله می باشد :
وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (نحل/ 44)
وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فيهِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (نحل/ 64)
این شأن تا زمانی که رسول خدا حیات دارد ، به دست ایشان است و رسول خدا مبین قران و مفسر قران هستند و امر خدا یعنی " لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ " بعد از رسول خدا باید توسط مبینی که در این مقام ، شأن رسول خدارا واجد می باشد ، اجرا شده و قران توسط او تبین و تفسیر شود .
امام معصوم ، در مقام جانشینی رسول خدا ، اوامر و نواهی قران را بیان و اجراء می کند . خلاصه این وظیقه جانشین پیامبر است و این شرایط را او دارا می باشد و رسول خدا این وظیفه را بر عهده وی قرار داده و آن فرد یا افراد ، اهل بیت پیامبر می باشند و کس دیگری صلاحیت آنرا ندارد .
لذا اهل بیت پیامبر هستند که مبین و مفسر قران هستند آنها عالم به قران وحقایق آن در حد اعلا ومجریان اوامر الهی هستند .
اصلا شان امام تبین و تفسیر قران و اجراء دستورات الهی ، چه بصورت وحی مکتوب و یا وحی غیر مکتوب می باشد .
مردم همیشه و در همه زمانها به مبین و معلم و هادی معصوم قران نیازمندند ، نه فقط در زمان حیات رسول الله .
مبین قران هم زمان با نزول اولین آیات الهی همراه در کنار قران بوده و تا قیام قیامت نیز خواهد بود . در آن زمان هر دو ثقل الهی در کنار حوض کوثر به رسول خدا می پیوندند .
پس باید افرادی باشند که بعد از رسول خدا عهده دار امر مهم تبین قران باشند و این شان خاص امامان معصوم است و دیگران از آن بی بهره اند .
البته باید توجه داشت که این به آن معنا نیست که کسی نمی تواند قران را بخواند و ترجمه کند ، زیرا خداوند فرموده وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْءَانَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ ( قمر /17 )
ولی خداوند در کنار آن آیات این گونه آیات را هم نازل فرموده است :
وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ (نحل/ 44)
این آیه نیاز مردم را به مبین قران و امام معصوم می رساند . تا قران هست امام معصوم هم هست و باید باشد و این فرموده رسول الله است که قران و عترت از هم جدا نمیشوند و باید هر دو استمرار داشته باشند .
بهره مندی از امام معصوم در زمان حضور و یا غیبت :
مردم از امام معصوم ، همانند استفاده از خورشید حیاتبخش ، بهره مند می شوند ، چه امام حاضر باشد مثل امیرالمومنین علی ع یا در زندان هارون باشد مثل امام موسی بن جعفر علیه السلام ، یا به دور از بعضی از شیعیان و مسلمانان باشد همانند امام رضا ع در ایران ، یا بسان ائمه عسکری در میان دشمن محصور باشد و یا همانند امام زمان ع در دوران غیبت بسر برد.
این استمرار امامت است که باید در هر شرایطی ثقل قران که همتن امام معصوم است در کنار آن قرار دارد ، و هر جا که امام نباشد این استمرار قطع میشود و این انقطاع ، خلاف فرمایش پیامبری است که هر آنچه بگوید وحی است و اطاعت او بر همه واجب.
لذا با داشتن این شان ، رسول خدا فرموده :
إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثِّقْلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ
ِتوجه داشته باشیم که خداوند اطاعت از پیامبر خود را همانند اطاعت از خود قرار داده و در شأن او اینگونه فرموده است :
"هرگز ار روی هوای نفس سخن نمی گوید و هر آنچه بگوید وحی الهی است ."
باید امام در کنار قران حضور داشته باشد و این که این حضور در میان مردم باشد یا در زندان و یا در دوران غیبت صغری و یا در غیبت کبری ، تفاوتی به لحاظ منصب الهی امامت نمی کند ، زیرا آنها هدایت و اوامرشان را به مردم به هر گونه ای که باشد می رسانند ، زیرا :
أَنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدير
پس حضور و غیاب امام خدشه ای به مقام امامت الهی او وارد نمی کند .
البته اگر امام علیه السلام حضور داشته باشند ، مردم از رهنمود و هدایت بیشتری بهره مند و متنعم میشوند ، و اگر در زندان یا غیبت باشند به هر وسیله ممکن ، امر خدا را به مردم می رسانند ، زیرا قران و عترت نباید از هم جدا شوند و این استمرار امامت را میرساند . بر اساس گفته های فوق اهل سنت باید جواب گوی حدیث متواتر ثقلین در کتب خودشان باشند .
پاسخ به یک شبهه :
ممکن است گفته شود که امامت تا 255 سال در بین شیعه بوده و این استمرار در آن زمان قطع شده است .
پاسخ :
اولا : در این صورت خداوند تناقض در امر رسولش به امت را تأیید می کند ، و این از ساحت الهی به دور است . توضیح اینکه خود خداوند در رابطه با پیامبرش بر این مطلب صحه گذارده که از روی هوا و هوس سخن نمی گوید و آنچه که بیان می کند وحی الهی است ، و از طرفی همین رسول در حدیث ثقلین برای قران عدیلی معصوم تا قیام قیامت قرار داده است ، و چنانچه استمرار امامت قطع بشود ، عدیل قران دیگر همراه قران نخواهد بود و این تناقض است و عقلا مردود می باشد .
طبق دستور پیامبر در هر زمان باید برای قران عدیلی از اهل بیت ایشان باشد .اگر امامان معصوم حضورظاهری داشتند ، مردم از معاشرت آنها استفاده میکنند و اگر ائمه غایب بودند عدیل قران در کنار قران هست و نحوه بهره مندی مردم از امامان در زمان حضور با زمان غیبت تفاوت می کند ، و امام علیه السلام هدایت و اوامر خویش را ، به هر گونه و به اذن و قدرت الهی به اهلش میرساند .
ثانیا : در صورت انقطاع امامت ، مردم در حل مشکلات و بهره مندی از هدایت الهی به مشکل برمی خورند ، چون این نیاز را خداوند توسط مبین و هادی قران برطرف کرده است و اگر امامت منصوب استمرار نیابد ، نقض غرض در هدایت خداوند پدیدار می گردد .
واضح است که همه مردم شریط عدیل و قرین بودن با قران را به لحاظ علم و عصمت دارا نمی باشند . سخن امام معصوم حجت و بدون اشتباه است ، ولی در بیان غیر معصوم احتمال اشتباه وجود دارد ، لذا می بینیم در بعضی از مسائل علماء بزرگ هم با هم اختلاف نظر دارند .
لذا مردم باید به شخصی که سخنش فصل الخطاب و حجت باشد و مبتنی بر علم و عصمت الهی سخن بگوید مراجعه کنند .این امامت که جانشینی پیامبر است ، همانند کتاب خداوند تا قیام قیامت باقی است .
پس حدیث ثقلین هم دلالت بر امامت امیرالمومنین علی علیه السلام دارد و هم دلالت بر امامت حضرت مهدی علیه السلام ، که از نظر ها غایب و جانشین رسول الله و عدیل و مبین و هادی و فصل الخطاب قران تا روز قیامت است و در کنار حوض کوثر به پیامبر گرامی ملحق می شود . چنین فردی امرش مطاع است و این امامت الهی تعطیل بردار نیست .
اصالت مهدویت :
تمام ادیان الهی و غیر الهی از ظهور موعود و نجات دهنده خبر داده اند .
بودائی و برهمائی و مانوی و زرتشتی و یهودی و مسیحی و اسلام ، ظهور چنین شخصیتی را گزارش داده اند . صاحبان ادیان منتظر یک منجی هستند که نجات دهنده همه مردم جهان باشد و دستورات الهی را پیاده کند و آیه الهی "هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ شَهيداً ( فتح /28 ) "تحققش کامل و اشکار گردد و حکومت عدل جهانی پیاده شود .
مهدویت اختصاصی اسلام و شیعه نیست ، ولی عده ای مصداق او را اشتباهی گرفتند ولی در اصل وجودش همه متفقند .
مهدویت شخصی نه نوعی :
بعضی عنوان می کنند که لزومی ندارد مهدی یک فرد به خصوص باشد ، بلکه نوع انسانها با شرایط خاصی می توانند هادی و مهدی باشند .
پاسخ :
1 - فرمایش رسول خدا و روایات معصومین علیهم السلام مهدویت شخصی را مطرح می کنند و لذا ضرورتی ندارد که ما سخن دیگران را اخذ کنیم .
آیا منظور پیامبر از اهل بیت خود نوع انسانها بوده است بوده است ؟و یا افراد مشخصی بودند که مردم همان زمان تعدادی از آنها را به اسم و رسم و نام پدر و مادر میشناختند ؟
مسلم است که اهل البیت افراد مشخصی بوده اند و مردم در باره آنها شناخت داشتند ، یعنی وقتی سخن از اهل بیت میشد برای مردم زمان پیامبر افرادی خاص جلوه میکرد نه افرادی ناشناخته .
2 - قران کلام الله و معصوم است .آیا ما میتوانیم برای قران معصوم عدیلی غیر معصوم قرار دهیم ؟
اگر مبین قران ، عالم به علم و عصمت الهی نباشد ، میتوان او را ثقل همراه و عدیل قران قرار داد ؟ اصلا ما حق داریم از طرف خود شخصی را ثقل عدیل قران قرار دهیم ؟
و اگر گفته شود خداوند عدیل قران را توسط رسولش مشخص می کند ، آیا مطلبی به خلاف عقلا گفته است ؟ در حالیکه عقل انسانی فرد غیر معصوم وغیر عالم را که مردم برای این امر مهم انتخاب می کنند ، بدلیل امکان اشتباه رد میکند .
عدیل قران باید معصوم و عالم به تعلیم الهی و از طرف خدا مشخص شود تا فصل الخطاب حق از باطل باشد .
خلاصه و نتیجه آنکه حدیث ثقلین دلالت بر امامت الهی ائمه دوازدگانه معصوم از حضرت امیرالمومنین تا حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را می کند .
به امید ظهور موعود تمام انبیاء و امامان و صالحین و متقین و مومنین
اللهم عجل فرجه
________________________________________________
«هذا بَيانٌ لِلنّاسِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظةٌ لِلْمُتَّقينَ»
اين (كتاب خدا و آيات قرآنى) حجّت و بيانى است براى عموم مردم و راهنما و پندى براى پرهيزگاران.
در مقدمه بجاست كه اندكى درباره قرآن سخن گفته شود، امّا دشوارترين كار، همين است كه بشر خاكى و قلمها و بيانهاى ناتوان بشرى، بخواهد در باره كلام آسمانى خداوند، سخن بگويد.
راستى قرآن چيست؟
حتى اگر آنچه را در آياتِ خود قرآن، درباره «كلام اللّه » مى خوانيم، برشماريم، مقاله اى مبسوط خواهد شد. تا چه رسد به دريايى موّاج از احاديث رسول خدا و اهل بيت (عليهم السلام) كه در باره قرآن و حقيقت و ابعاد گوناگون آن بيان فرموده اند. براستى كه انتخاب يك آيه و چهل حديث، از اين گنجينه ژرف و بى پايان دشوار است.
تعبيراتى كه در متن احاديث در باره وحى الهى و قرآن به كار رفته، بسيار ژرف و زيبا و دلنشين و جامع است.
آنچه در زير مى آيد، توصيفاتى است كه از متن رواياتِ قرآنى برگرفته شده است. به فرموده اولياء دين، قرآن، كلام خدا و كتاب خداست، نور درخشنده الهى و تجلّيگاه خداست، نشان دهنده راه خدا، ريسمان محكم الهى، قانون پروردگار، نسخه شفابخش و نشانه لطف خداوند به بشر است. قرآن، آيتى از عظمت و بزرگوارى خدا و معجزه جاويد اوست.
قرآن، پرچم نجاتبخش، كتاب عبرت و آموزش و بيان و تبيان است. قرآن، كتاب هدايت و ارشاد است.
كتاب بشارت و انذار، توحيد و موعظه، آگاهى و اخلاق است. نورى است بى ظلمت، هدايتى است بى گمراهى و گنجى است بى پايان.
قرآن، كتاب علم و احكام و تاريخ و تحليل تاريخى است. كتاب سياست و حكومت، شعور و تدبّر و تفكّر است.
كتاب صلح وجهاد، كتاب مبدأ و معاد، كتاب ايمان و اعتقاد است. مونس انسان در تاريكيهاى جهل و هادى انسان در بيراهه هاى زندگى است.
كتاب ميزان، قسط، عدل، حق، يقين، راه راست و صراط مستقيم است. حالات گذشتگان را براى عبرت آيندگان بازمى گويد.
به عمل كنندگان «مؤمن» و «صالح»، وعده فلاح و رستگارى و عزّت و سربلندى مى دهد. كتاب دعوت و رشد، تقوا و صلاح، حيات و خلود است.
كتاب ظاهر و باطن،
كتاب دنيا و آخرت، كتاب طبيعت و ماوراء طبيعت، غيب و شهود، خدا و مردم است.
اسوه و الگوى خصال نيك و اعمال شايسته و امر به معروف و نهى از منكر و عبرت و اعتبار است. راه به سوى بهشت را مى نمايد و از راه دوزخ باز مى دارد.
استوارترين راه و صراطى است كه خداوند به آن دعوت نموده است. كتاب دين و سنّت هاى جاودان الهى است.
كتاب اخلاق و عرفان و فقه و قانون است. كتاب فصاحت و بلاغت و حكمت و حكومت است.
كتاب «انسان» است. و راهى به سوى جبروت و ملكوت نشان مى دهد.
انيس تنهاييها و مونس وحشتهاى انسان است. آرى ... دهها عنوان ديگر مى توان برشمرد، كه هر يك گوشه اى از عظمت و عمق و تعاليم و مفاهيم اين كتاب مقدس و معجزه ماندگار حضرت رسالت را نشان مى دهد.
اميد است كه توفيق خدايى شامل شود، تا با «قرائت»، «آموزش»، «شناخت»، «فهم» و «عمل» به اين كتاب آسمانى، در مسير سعادت و كمال قرار گيريم.
1 قال رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اِنّى تَرَكْتُ فيكُمْ اَمْرَيْنِ لَنْ تَضِّلُّوا ما اِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِما: كِتابَ اللّه وَ اَهْلَ بَيْتى».
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: من دو چيز در ميان شما باقى گذاشتم، تا وقتى كه به آن دو چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد: يكى قرآن، ديگرى خاندانم.
2 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «فَضْلُ القُرآنِ عَلى سائِرِ الْكَلامِ كَفَضْلِ اللّه ِ عَلى خَلْقِهِ».
رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـرترى قـرآن بر سـاير سخـنها هـمانند برترى خدا بر مخـلوقات اوسـت.
3 قالَ رسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اَلْقُـرآنُ اَفْضَلُ شَى ءٍ دُونَ اللّه ِ، فَمَنْ وَقَرَّ القُرآنَ فَقَدْ وَقَرَّ اللّه َ وَ مَنْ لَمْ يُوَقِّرِ القُرآنَ فَقَدْ اِسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللّه ِ، حُرْمَةُ الْقُرآنِ عَلَى اللّه ِ كَحُـرْمَةِ الوالِدِ عَلى وَلَدِهِ».
رسـول اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: قـرآن جز خـدا بهترين و برترين چيـزهاست، كسى كه احـترام قـرآن را نـگهدارد به خدا احـترام كرده است، و كسـى كه حـرمت قـرآن را نـگه ندارد نسبت به خدا بى حرمتى كرده اسـت، احـترام به قـرآن در پيشـگاه الهى هـمانند احتـرام پـدر بر فـرزند اسـت.
4 عَنِ الرِّضا عَنْ اَبيه عليهماالسلاماِنَّ : «رَجُلاً سَأَلَ اَبا عَبدِاللّه ِ عليه السلام مـا بـالُ القُـرآنِ لا يَزْدادُ عِنْـدَ النَشْـرِ وَالـدِراسةِ اِلاّ غَضـاضَةً؟ فَقـالَ: لاَنَّ اللّه َ تبارَكَ وَ تَعـالى لَمْ يَجْعَـلْهُ لِزَمـانٍ دوُنَ زمانٍ وَ لا لِناسٍ دُونَ نـاسٍ، فَـهُوَ فى كُلِّ زَمـانٍ جَديدٌ، وَ عِنْدَ كُلِّ قَـوْمٍ غَضٌّ اِلى يَـومِ القيـامَةَ».
امام هشتم عليه السلام از امام كاظم عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: مردى از امـام صادق عليه السلامپـرسيد چگونه است كه قـرآن هـر چه خـوانده و منتشـر مى شـود جز بر تازگى و طـراوتش افـزوده نمى شـود؟ امام صـادق عليه السلام فرمود: زيرا خـداوند آنرا براى زمان و مردم خـاصى قرار نـداده اسـت، بنـابراين در هر عصـرى نو، پيـش هر ملتى تا روز قيـامت تازه و شـاداب اسـت.
5 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «عَلَيكُمْ بِـالْقُرآنِ فَاتَّخِذُوهُ اِمـامـاً وَ قائِداً، فَاِنَّهُ كَلامُ رَبِّ العالَمينَ الَّذى هُوَ مِنْهُ وَ اِلَيْهِ يَعُودُ، فَآمِنوُا بَمُتَشابِهِهِ وَ اعْتَبِروُا بِاَمْثالِهِ».
پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: بر شما باد قرآن، پس آنرا رهبر و پيشواى خود قرار دهيد، زيرا آن، سخن پروردگار جهانيان است. از طرف اوست و بسوى او برمى گردد، بنابراين به متشابهات آنها هم ايمان آوريد و از ضرب المثلهاى آن پند گيريد.
6 قالَ عَلىُّ عليه السلام: «فىِ القُرآنِ نَبَأُ ما قَبْلَكُمْ، وَ خَبَرُ ما بَعْدَكُمْ، وَ حُكْمُ ما بَيْنَكُمْ».
امام على عليه السلام فرمود: تـاريخ گـذشتگان و آيـندگان و بـرنامه زنـدگى شـما در قـرآن اسـت.
7 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «عَلَيْكُمْ بِالقُرآنِ فَاِنَّهُ الشِّفاءُ النافِعُ، وَ الدَّواءُ الْمُبارَكُ وَ عِصْمَةٌ لِمَنْ تَمَسَّكَ بِهِ، وَ نَجاةٌ لِمَنْ تَبِعَهُ».
پيامبر بزرگوار صلي الله عليه و آله فرمود: بر شما باد به قرآن، چون قرآن، شفاى سودمند، و داروى پربركت است و نگهبان كسى است كه به آن چنگ مى زند، و نجاتبخش كسى است كه از آن پيروى كند.
8 قالَ الحَسَنُ بنُ عَلى عليه السلام: «اِنَّ هذَا القُرآنَ فيهِ مَصابيحُ النُّورِ وَ شِفاءٌ لِلْصُّدُورِ».
امام حسن مجتبى عليه السلام فرمود: در اين قـرآن چراغـهاى روشـن (هـدايت) و داروى شـفابخش دلهـاست.
9 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اَيُّهَا النّاسُ ما جاءَكُمْ عَنّى يُوافِقُ كِتابَ اللّه ِ فَاَ نَا قُلْتُهُ وَ ما جاءَكُمْ بِخِلافِ القُرآنِ فَلَمْ اَقُلْهُ».
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانيد گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن بود گفته من نيست.
10 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اَشرافُ اُمَّتى حَمَلَةُ القُرآنِ وَ اَصْحابُ اللَّيْلِ».
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: قرآنيان و شب زنده داران، بزرگواران امّت من هستند.
11 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «حامِلُ القُرآنِ حامِلُ رايَةِ الاِْسْلامِ وَ مَنْ أَكْرَمَهُ فَقَدْ اَكَرَمَ اللّه َ وَ مَنْ اَهانَهُ عَلَيْهِ لَعْنَةُ اللّه ِ».
پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است، كسى كه او را احترام كند خدا را گرامى داشته است، كسى كه به او اهانت كند مورد لعن و نفرين خدا خواهد بود.
12 قالَ النَبىُّ صلي الله عليه و آله: «اِنَّ اَهلَ الْقُرآنِ فى اَعْلى دَرَجَةٍ مِنَ الاْدَميّين ما خَلاَ النَّبيينَ وَ الْمُرْسَلينَ فلا تَسْتَضْعِفُوا اَهْلَ القُرآنِ حُقُوقَهُمْ، فَاِنَّ لَهُمْ مِنَ اللّه ِ لَمَكاناً».
پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: قرآنيان بالاترين مقام انسانى بعد از پيامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس حقوق آنان را كم ندانيد، زيرا در پيشگاه الهى داراى منزلتى هستند.
13 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «حَمَلَةُ الْقُرْآنِ هُمُ المُعَلِّمُونَ كلامَ اللّه ِ وَ الْمُتَلَبِّسُونَ بِنُورِ اللّه ِ. مَنْ والاهُمْ فَقَدْ والَى اللّه َ، مَنْ عاداهُمْ فَقَدْ عادَى اللّه َ».
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و دربركنندگان نور خدايند، كسى كه آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و كسى كه نسبت به آنان دشمنى كند با خدا دشمنى كرده است.
14 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «يا مَعاشِرَ قُرّاءِ الْقُرآنِ، اِتَّقوااللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ فيما حَمَّلَكُم مِن كِتابِهِ، فَاِنّى مَسئُولٌ وَ اِنَّكُمْ مَسئُولُونَ، اِنّى مَسئُوولٌ عَنْ تَبْليغِ الرِسالَةِ، وَ اَمّا اَنْتُمْ فَتُسْألَونَ عَمّا حُمِّلتُمْ مِنْ كِتابِ اللّه ِ وَ سُنَّتى».
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى جامعه قرآن خوانان! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پيشه كنيد، زيرا من و شما مسئوليم، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما در باره آنچه از كتاب خدا و سنّت من داريد سؤال خواهد شد.
15 قالَ النّبىُ صلي الله عليه و آله: «تَعَلَّمُوا الْقرآنَ، وَ تَعَلَّموُا غَرائبَهُ و غَرائبُهُ فَرائِضُهُ وَ حُدُودُه، فِاِنَّ الْقُرآنَ نَزَلَ عَلى خَمْسَةِ وُجُوهٍ: حَلالٍ وَ حَرامٍ وَ مُحْكَمٍ وَ مُتَشابِةٍ وَ اَمثالٌ، فَاعْمَلُوا بِالحَلالِ، وَ دَعَوُا الحَرامَ، وَاعْمَلُوا بِالْمُحْكَمِ، وَ دَعَوُا المُتَشابِهَ، وَاعْتَبِرُوا بِالاَْمْثالِ».
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: قرآن و شگفتيهاى قرآن و مفاهيم آن را بياموزيد. مفاهيم قرآن همان واجبات و حدود آن است، زيرا قرآن برپنج وجه نازل شده است: حلال و حرام و محكم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل كنيد، و حرام را رها كنيد، به محكمات عمل كنيد و متشابه آن را واگذاريد و از ضرب المثلها پند گيريد.
16 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «مَنْ تَعلَّمَ الْقُرآنَ فَلَمْ يَعْمَلْ بِهِ وَ آثَـرَ عَلَيْهِ حُبَّ الدُّنيا وَ زينَتَها، اِستَوجَبَ سَخَطَ اللّه ِ تَعالى وَ كانَ فى الدَرجَةِ مَعَ اليَهُودِ وَالنَّصارى الَّذينَ يَنْبِذُونَ كِتابَ اللّه ِ وَراءَ ظُهُورِهِم».
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه قرآن را بياموزد و به آن عمل نكند و دنيا دوستى و زينت آن را بر قرآن ترجيح دهد سزاوار خشم خداوند است، و در رديف يهود و نصارى قرار خواهد داشت كه كتاب خدا را پشت سر انداختند.
17 عَنِ الصّادِقِ عَنْ آبـائِه عليه السلام قالَ: «صِنْفانِ اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى، وَ اِذا فَسدا فَسَدَتْ اُمَّتى: اَلاُمَراءُ وَ القُرّاءُ».
امام صادق عليه السلام به نقل از پدرانش فرمود: دو گروهند كه اگر اصلاح بشوند امّت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند كرد: حاكمان و قاريان قرآن.
18 قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله: «وَ مَنْ قَرَءَ القُرآنَ وَ لَمْ يَعْمَلْ بِهِ حَشَرَهُ اللّه ُ يَوْمَ القيامَةِ اَعْمى».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه قرآن بخواند و به آن عمل نكند خداوند او را روز قيامت كور محشور خواهد كرد.
19 قالَ النّبىُ صلي الله عليه و آله: «مَنْ قَرَأَ القُرآنَ ثمُّ شَرِبَ عَلَيهِ حَراماً اَوْ آثَرَ عَلَيْهِ حُبّاً لِلدُّنيا وَ زينَتَها اِسْتَوْجَبَ عَلَيْهِ سَخَطَ اللّه ِ اِلاّ اَنْ يَتُوبَ اَلا وَ اِنّهُ اِنْ ماتَ عَلى غَيْرِ تَوْبَةٍ حاجَّهُ القُرْآنُ يَوْمَ القيامَةِ، فَلا يُزا يِلُهُ اِلاّ مَدْحُوضاً».
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد يا محبّت و زينت دنيا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى شود مگر اينكه توبه كند، و اگر بدون توبه بميرد، روز قيامت قرآن با او به محاجّه برمى خيزد و تا او را محكوم نكند دست برنمى دارد.
20 قالَ النَّبىُ صلي الله عليه و آله: «خِيارُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ».
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين شما كسى است كه قرآن آموزد و آن را آموزش دهد.
21 عَنْ اَبى عَبدِاللّه ِ عليه السلام قالَ: «مَنْ تَعَلَّمَ مِنْهُ حَرْفاً ظاهِراً، كَتَبَ اللّه ُ لَهُ عَشْرَ حَسَناتٍ، وَ مَحا عَنْهُ عَشْرَ سَيِّئاتٍ، وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجاتٍ، قالَ لا اَقُولُ بِكُلِّ آيَةٍ، وَ لكِنْ بِكُلِّ حَرْفِ باءٍ، اَوْتاءٍ اَوْشِبْهِهِما».
امام صادق عليه السلام فرمود: اگر كسى از قرآن يك حرف بياموزد، خداوند براى او ده حسنه مى نويسد، و ده گناه از او مى بخشد، و ده درجه او را بالا مى برد، فرمود: نمى گويم، در مقابل هر آيه، بلكه در مقابل هر حرفى مانند «باء» يا «تا» يا همانند آنها.
22 قـالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اِنْ اَرَدْتُمْ عَـيْشَ السُعَداء، وَ مَـوْتَ الشُـهَداءِ، وَالنَـجاةَ يَـوْمَ الْحَـشْرِ، وَ الظِّلَّ يَـوْمَ الحَرُورِ، وَالهُـدى يَوْمَ الضَّـلالَةِ، فَادْرِسُـوا القُـرْآنَ، فَاِنَّهُ كَـلامُ الرّحْمـنِ، وَحِرزٌ مِنَ الشَّيـطانِ وَ رُجْحـانٌ فىِ الميـزانِ».
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: اگر خواستار زندگى سـعادتمندان، و مـرگ شهيدان و نجات روز محـشر، و سـايه در روز قـيامت و هـدايت در روز گـمراهى هستيد پس قـرآن بياموزيد، زيرا آن گفـته خـداى مهربان و ايمنى از شيـطان و موجب برترى و وزنه خوبـيهاى شـما است.
23 قالَ عَلىٌّ عليه السلام: «تَعَلَّمُوا القُرآنَ فَاِنَّه اَحْسَنُ الحَديثِ، وَ تَفَقَّهُوا فيه فَاِنَّهُ رَبـيعُ القُلُوبِ، وَاسْتَـشْفُوا بِنُـورِهِ، فَـاِنَّهُ شِـفاءُ الصُّـدُورِ، وَ اَحْسِـنُوا تِـلاوَتَهُ فَاِنَّهُ اَنْـفَعُ الْقِـصَصِ».
حضرت على عليه السلام فرمود: قـرآن را بيـاموزيد كه نيـكوترين گفـتار است، و در آن دانـا و آگاه شـويد كه بـهار دلهـاست و از نور آن شـفا بخواهيد، كه شـفا بخـش دلهـاست، آن را خـوب بخوانيد چون مفيدترين قصّـه هاسـت.
24 عَنْ اَبى عَبدِاللّه ِ عليه السلام قالَ: «يَنْبَغى لِلْمُؤمِنِ اَنْ لا يَمُوتَ حَتّى يَتَعَلَّمَ القرآنَ، اَوْ يَكُونَ فى تَعَلُّمِهِ».
امام صادق عليه السلام فرمود: شايسته است كه انسانِ مؤمن نميرد تا قرآن را بياموزد يا در حال آموزش آن باشد.
25 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «اَفْضَلُ عِبادَةِ اُمَّتى قِراءَةُ القُرْآنِ نَظَراً».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: برترين عبادت امّت من روخوانى قرآن است.
26 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «يا سَلْمانُ عَلَيْكَ بِقَراءَةِ القُرآنِ فَاِنَّ قَراءَتَهُ كَفّارَةٌ لِلذُّنُوبِ، وَ سَتْرَةٌ مِنَ النّارِ، وَ اَمانٌ مِنَ الْعَذابِ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: اى سلمان! بر تو باد خواندن قرآن، زيرا قرآن خواندن كفّاره گناهان و سپرى در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است.
27 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام قالَ: «اَلقُرْآنُ عَهْدُاللّه ِ اِلى خَلْقِهِ، فَقَدْ يَنْبَغى لِلْمَرْءِ المُسْلِمِ اَنْ يَنْظُرَ فى عَهْدِهِ، وَ اَنْ يَقْرَأ مِنْهُ فى كُلِّ يَوْمٍ خَمْسينَ آيةً».
امـام صـادق عليه السلام فرمود: قـرآن، عـهدنامه خدا به بنـدگان اوست، پس شايسته است مســلمان در عـهدنـامـه اش بـنگرد، و روزى پنـجـاه آيـه از آن بخـواند.
28 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام قالَ: «مَنْ قَرَءَ القُرْآنَ وَ هُو شابٌّ مُؤْمِنٌ اِخْتَلَطَ القُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ، وَ جَعَلَهُ اللّه ُ مَعَ السَفَرَةِ الكِرامِ البَرَرَةِ وَ كانَ القُرآنُ حَجيجاً عَنْهُ يَوْمَ القيامَةِ».
امـام صـادق عليه السلام فرمود: مؤمـنى كه در جـوانى قـرآن بخـوانـد، قـرآن با گـوشت و خـون او مـخــلوط مـى شــود، و خــدا او را بــا ســفيـران بـزرگـوار و نيـكوكار قـرار مـى دهـد و روز قيـامت قـرآن مـدافـع اوسـت.
29 عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: «لِكُلِّ شَى ءٍ رَبيعٌ وَ رَبيعُ القُرْآنِ شَهْرُ رَمَضانَ».
امام باقر عليه السلام فرمود: هـر چيـزى بـهارى دارد و بـهار قـرآن مـاه مـبارك رمـضـان اسـت.
30 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «وَ مَنْ تَلافيه آيَةً مِنَ القُرْآنِ، كانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِمَنْ خَتَمَ القُرْآنَ فى غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه در ماه مبارك رمضان يك آيه قرآن بخواند پاداش او همانند كسى است كه قرآن را در ماههاى ديگر ختم كرده است.
31 قالَ رَسُولُ اللهِ صلي الله عليه و آله: «اِنَّ البَيْتَ اِذا قُرِءَ فيهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ المَلائِكَةُ، وَتَنَكَّبَتْهُ الشَياطينُ، وَ اتَّسَعَ بِاَهْلِهِ، وَكَثُرَ خَيرُهُ، وَ قَلَّ شَرُّهُ. وَ اِنَّ البَيْتَ اِذا لَمْ يُقْرَأْ فيهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ الشَياطينُ، وَتَنَكَّبَتْهُ المَلائِكَةُ، وَ ضاقَ بِاَهْلِهِ، وَكَثُرَ شَرُّهُ، وَ قَلَّ خَيْرُهُ».
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خانه اى كه در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن مى شوند، و شيطانها از آن دور مى شوند، و اهل آن در آسايش قرار مى گيرند و به خير و بركت آن خانه افزوده مى شود و از بديها و آفات آن خانه كاسته مى شود. و خانه اى كه در آن قرآن نخوانند، محلّ حضور شياطين و دورى فرشتگان مى شود و بر اهلش تنگ مى شود و شرّش بسيار و خيرش اندك خواهد شد.
32 قالَ الصادِقُ عليه السلام: «اِنَّ البَيْتَ اِذا كانَ فيهِ المُسْلِمُ يَتْلوُ القُرْآنَ يَتَراءاهُ اَهْلُ السَماءِ كَما يَتَراءى اَهُلُ الدُّنيا اَلْكَوْكَبَ الدُرِّىَّ فى السَّماءِ».
امام صادق عليه السلام فرمود: خانه اى را كه مسلمانى در آن است و قرآن تلاوت مى كند اهل آسمان آنرا مى بينند همانگونه كه مردم دنيا ستاره نورانى را در آسمان مى بينند.
33 عَنْ اَبى عَبدِاللّهِ عليه السلام قالَ: «مَنْ اِسْتَمَعَ حَرْفاً مِنْ كِتابِ اللّهِ مِنْ غَيْرِ قَراءَةٍ كَتَبَ لَهُ حَسَنَةً، وَ مَحى عَنْهُ سَيِّئةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً».
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه حرفى از كتاب خدا را بشنود بدون آن كه بخواند خداوند حسنه اى براى او مى نويسد، و گناهى را از او مى بخشد، و يك درجه او را بالا مى برد.
34 قالَ الصادِقُ عليه السلام: اِذا مَرَرْتَ بِآيَةٍ فيها ذِكْرُ الْجَنَّةِ فَاسْأَلِ اللّهَ الْجَنَّةَ، وَ اِذا مَرَرْتَ بِآيَةٍ فيها ذِكْرُ النّارِ فَتَعَوَّذْ بِاللّهِ مِنَ النّارِ».
امام صادق عليه السلام فرمود: هنگامى كه به آيه اى كه ياد بهشت است رسيدى از خدا بهشت بطلب، و وقتى به آيه اى كه يادآور آتش است رسيدى از آن به خدا پناه ببر.
35 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «اِقرؤُا الْقُرآنَ بِلُحُونِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: قـرآن را با صـدا و آهنگ عـربى بخوانيد.
36 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «عَدَدُ دُرَجِ الْجَنِّةِ عَدَدُ آىِ الْقُرآنِ، فَاِذا دَخَلَ صاحِبُ الْقُرْآنِ الْجَنَّةَ قَيلَ لَهُ: اِقْرَأْ وَ ارْقَأْ لِكُّلِ آيَةٍ دَرَجَةٌ فَلا تَكُونُ فَوْقَ حافِظِ الْقُرْآنِ دَرَجَةً».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: تعداد درجات بهشت به تعداد آيه هاى قرآن است، هنگامى كه اهل قرآن وارد بهشت شود به او گفته مى شود قرآن بخوان و بالا برو، براى هر آيه اى درجه اى است، بنابراين بالاترين درجه از آنِ حافظان قرآن است.
37 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فى الْمُصْحَفِ، كُتِبَ لَهُ أَلْفا حَسَنَةٍ، وَ مَنْ قَرَأَهُ فى غَيْرِ الْمُصْحَفِ فَاَلْفُ حَسَنَةً».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه از رو قرآن بخواند، خدا براى او دوهزار حسنه مى نـويسد، و كسـى كه آنـرا از حـفظ بخـواند هـزار حسنه نوشـته مى شـود.
38 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «اِذا خَتَمَ الْقُرْآنَ، صَلّى عَلَيهِ عِنْدَ خَتْمِهِ سِتُّوُنَ اَلْفَ مَلَكٍ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: وقتـى كسى قرآن را ختم كند، در آن هنگام هزار فرشته بر او درود مى فـرستـند.
39 قالَ رَسُولُ اللهِ صلي الله عليه و آله: «اِذا قَرَأَ القارِئُ الْقُرْآنَ فَأَخْطَأَ اَوْلَحَنَ اَوْ كانَ اَعْجَميّاً كَتَبَهُ الْمَلَكُ كَما أُنزِلَ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: قـارى چنـانچه قـرآن را غلط يا اشتباه يا با لحن غير عربى بخواند فـرشته آنرا هـمانطور كه نازل شده (صحيح و كامل) مى نويـسد.
40 قالَ النَّبىُ صلي الله عليه و آله: «اَلا وَ مَنْ تَعلَّمَ القُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ مُتَّعَمِّداً لَقَى اللّهَ يَوْمَ الْقيامَةِ مَغْلوُلاً يُسَلِّطُ اللّهُ عَلَيْهِ بِكُلِّ آيَةٍ نَسِيَها حَيَّةً تَكُونُ قَرينَتُهُ اِلَى النّارِ اِلاّ اَنْ يُغْفَرَ لَهُ».
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: توجّه! توجّه! كسى كه قرآن را ياد بگيرد بعد بطور عمد (به خاطر سهل انگارى) فراموش كند روز قيامت دست و پا بسته خدا را ملاقات مى كند، و خدا در مقابل هر آيه اى كه فراموش كرده مارى بر او مسلّط مى كند كه تا آتش جهنّم همراه او خواهد بود مگر اينكه آمرزيده شود.